แนวคิด PAC (Pharmaceutical Acquisition Capability)
PAC หรือขีดความสามารถเสริมกําลังซื้อสัมพัทธ์ เป็นแนวคิดที่พัฒนาจากการประยุกต์ใช้ แนวคิดกําลังความสามารถ (Capability Approach) เพื่อวัดความแตกต่างของราคาจัดซื้อยา ที่เกิดจากปัจจัยอื่นที่นอกเหนือจากปริมาณการซื้อ
ค่า PAC ที่สูงกว่าสะท้อนถึงขีดความสามารถเสริมกําลังซื้อสูงกว่าหรือสามารถซื้อยาในราคาที่ต่ำกว่าด้วยปริมาณการซื้อที่เท่ากัน
การนําแนวคิดของ PAC ซึ่งประกอบด้วยสถิติที่เกี่ยวข้องกับ PAC รวมทั้ง Gini Coefficient มาใช้ในการติดตามพฤติกรรมราคายาที่จัดซื้อโดยโรงพยาบาลจะเป็นกลไกช่วยเพิ่ม ประสิทธิภาพการจัดหายาของภาครัฐ
ที่มาและความสำคัญ
ปัจจุบันมีการกําหนดราคากลางในการจัดซื้อผลิตภัณฑ์ยา ราคากลางจึงมีบทบาทสําคัญในฐานะราคาอ้างอิงสูงสุด สําหรับหน่วยงานของรัฐโดยไม่ให้เกินกว่าราคากลาง
ทั้งนี้เนื่องจากราคากลางถูกกําหนดขึ้นและใช้อ้างอิงเป็นราคาสูงสุด จึงยังคงพบเห็นปรากฏการณ์ของความแตกต่างของราคาจัดซื้อผลิตภัณฑ์ยาจากผู้ผลิตรายเดียวกัน
ระหว่างโรงพยาบาลต่างๆทั้งในกรณีของการจัดซื้อแยกรายโรงพยาบาล และการจัดซื้อรวม
ถึงแม้ว่าทั้งหมดจะสามารถจัดซื้อได้ในราคาที่ต่ำกว่าราคากลาง แต่ความแตกต่างของราคานั้นไม่สามารถอธิบายได้ด้วยปัจจัยทางเศรษฐศาสตร์ หรือการตลาด ปรากฏการณ์
ดังกล่าวสะท้อนถึงเครื่องมือที่ใช้อยู่มีความไว(sensitivity)น้อยเกินไป และไม่สามารถแยกความแตกต่างของอํานาจในการต่อรองของผู้ซื้อทําให้ผู้ซื้อไม่จําเป็นต้องแสดง
หรือพัฒนาขีดความสามารถในการจัดซื้อเพื่อให้ได้ราคาที่ดีกว่าราคากลาง
ประสิทธิภาพการจัดซื้อในปัจจุบันจึงอยู่ในระดับที่ยังพัฒนาให้ดีขึ้นได้ นอกจากนี้ราคากลางซึ่งเป็นเครื่องมือเพียงอย่างเดียวในปัจจุบัน เพื่อติดตามพฤติกรรมราคายา
ในตลาดยัง ไม่สามารถแยกแยะการกระจายของราคายาที่ผิดปกติออกจากการกระจายราคายาที่ยอมรับได้ซึ่งเกิดจากความแตกต่างของต้นทุนสินค้า (cost diference) หรือจากส่วนลด
เนื่องจากกําลังซื้อขนาดใหญ่ (volume discounting) พฤติกรรมการกระจายของราคาในตลาด ดังนั้น
ข้อมูลราคายาจากการคํานวณ Model PAC จึงเป็นข้อมูลประกอบการพิจารณาราคายา เพื่อสนับสนุนในการตัดสินใจเท่านั้น ไม่ใช่ราคากลางยา เพื่อให้หน่วยงานของรัฐได้มีข้อมูลในการเฝ้าระวังราคายาที่ความผิดปกติ เปรียบเทียบ ติดตาม และประเมินผลราคายาที่เหมาะสม
เพื่อประสิทธิภาพสูงสุดในการจัดซื้อยา
PAC มีประโยชน์อย่างไร ?
หน่วยงานของรัฐสามารถนำโมเดล PAC ไปใช้ประโยชน์ได้ดังนี้
- 01.
ช่วยตัดสินใจจัดซื้อยาในราคาที่เหมาะสม
ข้อมูลราคาประกอบการพิจารณาจากการคำนวณ PAC เป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจจัดซื้อยา
ให้แก่หน่วยงานของรัฐโดยเฉพาะโรงพยาบาลภาครัฐให้สามารถจัดซื้อยาในราคาที่เหมาะสมตามกำลัง
การจัดซื้อ - 02.
เปรียบเทียบศักยภาพการจัดซื้อยาและต่อรอง
หน่วยงานของรัฐสามารถเปรียบเทียบศักยภาพการจัดซื้อและต่อรองราคายาของหน่วยงานตนเองเปรียบเทียบกับหน่วยงานอื่นอันจะนำไปสู่การเพิ่มศักยภาพและการพัฒนาการบริหารจัดการ
ภายในหน่วยงานให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น - 03.
ช่วยลดต้นทุนยาและประหยัดงบประมาณ
เพื่อให้หน่วยงานของรัฐสามารถตรวจสอบราคายาที่จัดซื้อของหน่วยงานตนเองเปรียบเทียบกับราคา
ที่แนะนำจาก Model PAC ตามประเภทกลุ่มซึ่งจะช่วยลดต้นทุนยาและประหยัดงบประมาณ
ให้แก่โรงพยาบาล
- 04.
วิเคราะห์หาสาเหตุของความผิดปกติ
ระบบงานช่วยให้สามารถพบเห็นความผิดปกติของพฤติกรรมราคายาหรือกลุ่มยาในตลาด ซึ่งจะนำไปสู่การวิเคราะห์หาสาเหตุของความผิดปกติดังกล่าวต่อไป
- 05.
กำหนดราคากลางหรือราคาเบิกจ่าย
เพื่อเป็นประโยชน์ในการกำหนดราคากลางหรือราคาเบิกจ่าย โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
- 06.
เข้าใจภาพรวมของตลาด
สามารถใช้ในการศึกษาพฤติกรรมราคาของยาหรือกลุ่มยา เพื่อให้เกิดความเข้าใจภาพรวมของตลาด และสามารถใช้ประกอบการตัดสินใจเชินโยบายด้านยาต่อไป
Model PAC
(Pharmaceutical Acquisition Capability)
{ for every Pi > Pmin adjust Pi = Pmax when
Pi = Pmin }
คำอธิบาย Model
- PACi= Pharmaceutical Acquisition Capability ของผู้ซื้อ i สำหรับผลิตภัณฑ์ยาหนึ่งรายการ
- Pi = ราคาที่ผู้ซื้อ i ซื้อผลิตภัณฑ์ยา
- Pmax= max{P1,P2,P3, ... ,Pn}
- Pmin= ปริมาณยาที่ซื้อโดยผู้ซื้อ i
- Qi= ปริมาณยาที่ซื้อโดยผู้ซื้อ i
- Qmax= max{Q1,Q2,Q3, ... ,Qn}
- PACmax= max{PAC1,PAC2,PAC3, ... ,PACn}